Wielki Post wiąże się z wieloma zwyczajami w Kościele Katolickim:
W większości kościołów co tydzień odbywają się Drogi Krzyżowe, nabożeństwo wielkopostne o charakterze adoracyjnym, polegające na symbolicznym odtworzeniu drogi Jezusa Chrystusa na śmierć i złożenia go do grobu.
W Polsce funkcjonuje lokalna tradycja odprawiania w niedziele wielkiego postu nabożeństwa pasyjnego nazywanego ,,Gorzkie Żale'', które jest połączone z wystawieniem Najświętszego Sakramentu i kazaniem pasyjnym.
W kościele parafialnym w Starym Uścimowie Droga Krzyżowa odprawiana jest w piątki o godz. 16:00, natomiast Gorzkie Żale śpiewane są co tydzień w niedzielę po sumie (11:00).
Tradycja odprawiania Drogi Krzyżowej powstała w Jerozolimie (Via Dolorosa). Na jej powstanie niewątpliwie wpłynął fakt odnalezienia Krzyża św., pielgrzymki wiernych do Jerozolimy jako miejsca związanego z życiem i śmiercią Chrystusa. W średniowieczu rozpowszechnili ją franciszkanie, którzy oprowadzając pątników, zatrzymywali się przy stacjach przedstawiających historię śmierci Jezusa.
Jako pierwszy 14 stacji wprowadził św. Leonard z Porto Maurizio, który też założył Drogę Krzyżową w rzymskim Koloseum. Nabożeństwo to szczególnie rozwinęło się w Holandii i Włoszech. W 1741 roku papież Benedykt XIV wydał specjalne Breve, na mocy którego stacje Drogi krzyżowej zaczęto erygować w kościołach parafialnych.
Tradycyjne stacje Drogi krzyżowej to:
1. Pan Jezus skazany na śmierć.
2. Pan Jezus bierze krzyż na ramiona.
3. Pan Jezus upada pod krzyżem po raz pierwszy.
4. Pan Jezus spotyka swą Matkę.
5. Szymon z Cyreny pomaga nieść krzyż Jezusowi.
6. Święta Weronika ociera twarz Pana Jezusa.
7. Pan Jezus upada pod krzyżem po raz drugi.
8. Pan Jezus pociesza płaczące niewiasty.
9. Pan Jezus upada pod krzyżem po raz trzeci.
10. Pan Jezus z szat obnażony.
11. Pan Jezus przybity do krzyża.
13. Pan Jezus zdjęty z krzyża.
14. Pan Jezus złożony do grobu
Pośród tradycyjnych stacji Drogi Krzyżowej tylko osiem jest opisanych w Biblii. Pozostałe (3, 4, 6, 7 i 9) przekazała tradycja Kościoła. W szczególności nic nie wskazuje na to, że stacja 6. była znana przed średniowieczem. Z kolei stacja 13. (zdjęcie z krzyża i złożenie na łonie Maryi) jest rozwinięciem zapisu biblijnego, według którego Józef z Arymatei ściągnął ciało Jezusa z krzyża i pogrzebał je.
Zgodnie z "Wykazem odpustów Kościoła Katolickiego", zatwierdzonym Dekretem Papieża Pawła VI w dniu 29 czerwca 1968 r., za odprawienie Drogi krzyżowej można uzyskać odpust zupełny. Oprócz spełnienia zwykłych warunków dla uzyskania odpustu trzeba:
a) odprawiać to ćwiczenie w miejscu, gdzie jest prawnie założona Droga Krzyżowa (w kościele, na placu przykościelnym itp.);
b) rozważać Mękę Pana Jezusa (treścią rozmyślania nie muszą być kolejne stacje);
c) przechodzić od jednej do drugiej stacji. Jeżeli Drogę Krzyżową odprawia się publicznie i trudno jest wszystkim wiernym przechodzić od stacji do stacji, wystarczy gdy przechodzi prowadzący to nabożeństwo lub osoba z krzyżem, a inni wierni pozostają na swoim miejscu. Kto w ten sposób, z powodu słusznej przeszkody, np. choroby, podróży, zamknięcia kościoła itp. nie może odprawić Drogi Krzyżowej wg podanych warunków – zyskuje odpust zupełny, jeśli przynajmniej przez pół godziny odda się pobożnemu czytaniu albo rozważaniu Męki Pana Jezusa.
Gorzkie Żale są tradycją polską, lecz oprócz Polski i duszpasterstw polonijnych na świecie gorzkie żale odprawiane są również m.in. na Białorusi, Łotwie i Ukrainie. Składa się z trzech części. W poszczególne niedziele Wielkiego Postu odprawia się kolejne części (dwukrotnie, gdyż wielki post trwa sześć tygodni), natomiast Zachęta (Pobudka) pozostaje zawsze ta sama.
Gorzkie Żale po raz pierwszy zostały odprawione 13 marca 1707 r. w kościele Świętego Krzyża. Pierwszy raz zostało wydane drukiem w 1707 roku staraniem ks. Wawrzyńca Stanisława Benika pod tytułem Snopek Mirry z Ogrodu Gethsemańskiego albo żałosne Gorzkie Męki Syna Bożego […] rospamiętywanie.
Nabożeństwo pierwotnie przeznaczone było dla Bractwa Świętego Rocha, ale szybko zdobyło popularność wśród wiernych i zostało wprowadzone do innych kościołów w Warszawie, a następnie w całej Polsce. Nabożeństwo z jednej strony opiera się na motywach Jutrzni w formie praktykowanej w XVIII w., z drugiej zaś zawiera pewne elementy średniowiecznych pasyjnych misteriów liturgicznych. Melodie śpiewów wchodzących w skład "Gorzkich Żalów" są oryginalne, ale nawiązują do wcześniejszych pieśni. Istnieje też wiele współcześnie śpiewanych wariantów lokalnych.
Całość nabożeństwa podzielona jest na trzy części. Struktura nabożeństwa wygląda następująco:
1. wystawienie Najświętszego Sakramentu
2. Pobudka (inaczej Zachęta)
3. Intencja nabożeństwa (w każdej części o innej treści)
4. Hymn;
5. Lament duszy nad cierpiącym Jezusem
6. Rozmowa duszy z Matką Bolesną
7. Któryś za nas cierpiał rany.
8. kazanie pasyjne;
9. błogosławieństwo Najświętszym Sakramentem
Przebieg nabożeństwa bywa różny, zależny od lokalnych zwyczajów. Poza wymienionymi pieśniami mogą pojawić się również takie elementy, jak dodatkowe śpiewy (np. na rozpoczęcie i zakończenie nabożeństwa), litanie, antyfony, suplikacje.
