[17 sierpnia] Święty Jacek (Hiacynt) Odrowąż- polski duchowny katolicki, dominikanin, misjonarz, kaznodzieja, święty Kościoła katolickiego oraz historyczny patron Polski. Święty Jacek Odrowąż i jego towarzysze byli pierwszymi dominikanami w Polsce. Ewangelizował ludność Karyntii, Moraw, Czech, Polski, Rusi i Prus, dlatego nazywany był Apostołem Słowian, Apostołem Ludów Słowiańskich, Apostołem Północy, Światłem Północy lub Światłem ze Śląska.
Jacek Odrowąż żył w okresie rozbicia dzielnicowego, urodził się w Kamieniu na Górnym Śląsku około 1183 roku. Wywodził się ze śląskiej linii Odrowążów, możnego rodu o pochodzeniu morawsko-śląskim. Jacek Odrowąż pobierał nauki w krakowskiej szkole katedralnej pod okiem Wincentego Kadłubka. Po ukończeniu szkoły otrzymał święcenia i został kanonikiem katedry krakowskiej. Około 1220 roku, będąc na studiach w Rzymie, przystąpił do nowo powstałego Zakonu Kaznodziejskiego, pod wpływem cudu dokonanego przez św. Dominika. Iwo Odrowąż (biskup krakowski i kanclerz na dworze Leszka Białego, prywatnie wuj Jacka) poprosił św. Dominika o wysłanie kilku zakonników do Polski, natomiast hiszpański święty wyraził życzenie, aby do Zakonu wstąpiło kilku Polaków.
Po odbyciu nowicjatu, ceremonii obłóczyn i złożeniu ślubów zakonnych wczesną wiosną 1221 roku św. Jacek wraz z towarzyszami wyruszył w drogę do Polski, po drodze rozpoczynając pracę misyjną. Wedle tradycji Jacek założył klasztor we Friesach i przebywał tam około 6 miesięcy. Dalej założył klasztory dominikańskie w Znojmie, Igławie, Ołomuńcu, Pradze (gdzie pozostawił brata Hieronima jako przeora), Wrocławiu (gdzie przełożonym został Czesław) i Kamieniu. Zapoznawali ludność z nowym zakonem, starali się o powołania i fundatorów. Gdy dominikanie przybyli do Krakowa, biskup Iwo Odrowąż przekazał im drewniany kościół św. Trójcy w Krakowie Bracia objęli go i zamieszkali w nim 3 marca 1222 roku. Jacek Odrowąż został przełożonym polskich dominikanów, zorganizował działanie klasztoru, zaciągał nowe powołania i wraz z resztą zakonników rozpoczął pracę kaznodziejską w Krakowie i okolicy
W 1225 roku na dominikańskiej kapitule generalnej w Bolonii postanowiono rozesłać grupy zakonników do Pragi, Wrocławia, Kamienia, Gdańska, Sandomierza i Płocka; Jacek podążył na Mazowsze, a następnie do Gdańska, gdzie nawiązał kontakt z księciem pomorskim Świętopełkiem. Po założeniu nowej placówki, Jacek powrócił do Krakowa. Jesienią 1227 lub zimą 1228 roku, na kapitule polskich dominikanów Jacek Odrowąż, obok prowincjała Gerarda z Wrocławia i brata Marcina z Sandomierza, został wybrany delegatem z Polski na kapitułę generalną, która odbywała się w maju 1228 roku w Paryżu.
Po powrocie z Paryża, jesienią 1228 roku Jacek Odrowąż udał się wraz z towarzyszami na Ruś, w kierunku Kijowa. Oprócz pracy duszpasterskiej na rzecz ludności katolickiej dominikanie starali się pozyskiwać wyznawców wśród prawosławnych. Po pewnym czasie Jacek wyruszył na Zadnieprze do Czernichowa, na Białoruś do Smoleńska, mógł być nawet w Moskwie. Na Rusi Jacek mógł przebywać aż do 1232 lub 1233 roku.
Na kapitule prowincjonalnej w 1232 roku postanowiono, aby Jacek Odrowąż udał się do Prus. Przybywszy na Pomorze, po uwięzieniu biskupa Christiana przez Sambów i nawiązaniu stałej współpracy z zakonem krzyżackim został kierownikiem akcji misyjnej w Prusach. Nawracał Prusów i duszpasterzował rycerzom przybyłym na krucjatę. Misja okazała się sukcesem, lecz gdy wybuchła wieloletnia wojna między Prusami wspieranymi przez księcia Świętopełka a Krzyżakami i koalicją polskich książąt, działalność misyjna została zupełnie wygaszona. Wówczas Jacek wrócił do Krakowa i tamże spędził ostatnie lata życia, nadal ewangelizując, głosząc kazania i spowiadając. Zmarł 15 sierpnia 1257 roku.
Uroczysta kanonizacja świętego odbyła się 17 kwietnia 1594 roku w
bazylice św. Piotra, pod przewodnictwem papieża Klemensa VIII. Odrowąż
był siódmym dominikaninem i piątym Polakiem wyniesionym na ołtarze.
W XVII wieku kult św. Jacka był silny we Francji – w szczególności w Tuluzie, Paryżu i Chartres – oraz w Rzymie. Polski święty był postrzegany jako jeden z najważniejszych europejskich misjonarzy. Do św. Jacka zwracała się św. Małgorzata Maria Alacoque podczas trudności z pełnieniem swojego powołania. Kult świętego jest obecny do dziś w Ameryce Południowej.
Imię św. Jacka nosili hiszpański błogosławiony Jacek Orfanel oraz japoński błogosławiony Józef od św. Jacka, którzy zginęli w 1622 roku w Nagasaki.
Św. Jacek jest głównym patronem archidiecezji katowickiej, opolskiej, Śląska, polskiej prowincji Zakonu Kaznodziejskiego oraz Wołynia, w XVIIw. był ogłoszony głównym patronem Królestwa Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego na równi ze św. Stanisławem Kostką.
W ikonografii święty Jacek jest przedstawiany jako mężczyzna z krótką brodą, odziany w habit dominikański. Jego atrybutami są monstrancja, posąg Najświętszej Maryi Panny i księga.
Posąg Matki Bożej nawiązuje do legendy o figurze Matki Bożej Jackowej. Według podania ok. 1240 roku do klasztoru ojców Dominikanów w Przemyślu przybył św. Jacek, który uciekając z Kijowa przed Tatarami zabrał ze sobą figurę Matki Boskiej i zostawił ją w kościele zakonnym w Przemyślu. Uciekający zakonnik po zabraniu Najświętszego Sakramentu z ołtarza miał usłyszeć kobiecy głos Jacku, dlaczego to czynisz? Zabierasz mego syna, a mnie chcesz opuścić i pozostawić na niechybną zgubę?, zatem nie odważył się pozostawić figury własnemu losowi.
