lutego 14, 2023

Wspomnienie świętego Walentego

 [14 luty]

 Święty Walenty był biskupem Terni (Włochy) i męczennikiem za wiarę. Żył w III w i zasłynął z uzdrowień, za życia oraz po śmierci. Nie posiadamy wielu potwierdzonych informacji o jego życiu, większości możemy dowiedzieć się z legend. Mimo to, z powodu popularności święta zakochanych, których jest patronem, jest jednym z najczęściej wspominanych świętych Kościoła.

Urodził się około 175 roku i spędził całe swoje życie w okolicach Rzymu. Tam w czasie prześladowań chrześcijan prowadzonych przez cesarza Klaudiusza II Gota, wraz ze św. Mariuszem i krewnymi, asystował męczennikom w czasie ich procesów i egzekucji. Wkrótce sam został pojmany i doprowadzony do prefekta Rzymu, który przeprowadził rutynowy proces polegający na wymuszaniu odstępstwa od Chrystusa. Ponieważ nie przyniosło to oczekiwanego rezultatu, kazał ściąć Walentego 14 lutego 269 roku.
Pochowano go w Rzymie przy via Flaminia. Jego grób już w IV w. otoczony był szczególną czcią. Nad grobem papież Juliusz I wystawił bazylikę pod wezwaniem św. Walentego. Odnowił ją później papież Teodor I. 

W średniowieczu Święty był wzywany jako orędownik podczas ciężkich chorób, zwłaszcza nerwowych i epilepsji. Na Zachodzie, zwłaszcza w Anglii i Stanach Zjednoczonych, czczono św. Walentego jako patrona zakochanych. Patronaty te odnoszą się do legendarnych opowieści o Walentym, który miał w czasie swojego życia uleczyć młodzieńca cierpiącego na epilepsję oraz niewidomą dziewczynę. Według jednej z najpopularniejszych na Zachodzie opowieści, kapłan miał popaść w konflikt z prawem nie tylko poprzez wyznawanie religii katolickiej lecz poprzez błogosławienie małżeństw rzymskich żołnierzy, którzy według rozkazu Klaudiusza II nie mieli prawa do zakładania rodzin.

W ikonografii Walenty przedstawiany jest najczęściej w stroju kapłana z kielichem w lewej ręce, a z mieczem w prawej lub w stroju biskupa w momencie, gdy uzdrawia chłopca z padaczki. Jako męczennik, niekiedy trzyma w ręce liść palmowy.

Najważniejszym miejscem kultu św. Walentego jest bazylika jego imienia w Terni, na srebrnym relikwiarzu ze szczątkami patrona umieszczono inskrypcję "Święty Walenty patron miłości". Co roku w niedzielę poprzedzającą dzień 14 lutego, przybywają do bazyliki wierzące pary narzeczonych z całych Włoch i świata. W roku 1997 list do par narzeczonych przesłał również Jan Paweł II, a jego przesłanie wyryto na marmurowej tablicy przy grobie świętego Walentego.

W Polsce kult św. Walentego najszybciej upowszechnił się na terenach południowo-wschodnich, gdzie obrany został patronem Przemyśla i archidiecezji przemyskiej. Do Polski wraz z kultem św. Walentego trafiły również obchody walentynkowe przeniesione przez z osadników z terenów dzisiejszych Nimiec. W Wielichowie znajduje się słynący cudami wizerunek św. Walentego, przed którym odprawiana jest dziewięciodniowa nowenna przed dniem Jego wspomnienia. Przed relikwiami świętego modlono się w Polsce podobnie jak w Niemczech o zdrowie.  

W bazylice Santa Maria in Cosmedin w Rzymie, w jednym z bocznych ołtarzy w szklanej skrzyni można zobaczyć czaszkę świętego przystrojoną kwiatami. W lutym 2017 roku na jej podstawie dokonano rekonstrukcji twarzy świętego Walentego.


Walentynki są obchodzone w południowej i zachodniej Europie od średniowiecza.  Pomimo katolickiego patrona tego święta, czasem wiązane jest ono ze zbieżnymi terminowo zwyczajami pochodzącym z Cesarstwa Rzymskiego. Współczesny dzień zakochanych nie ma jednak bezpośredniego związku z jednym konkretnym świętem starożytnego Rzymu. Możliwe, że zwyczaje związane z tym dniem nawiązują do starożytnego święta rzymskiego, zwanego Luperkaliami, obchodzonego 14–15 lutego ku czci Junony, rzymskiej bogini kobiet i małżeństwa, oraz Pana, boga przyrody.
Do Polski obchody walentynkowe trafiły wraz z kultem świętego Walentego z Bawarii i Tyrolu. Popularność uzyskały jednak dopiero w latach 90. XX wieku.
Znaczna część społeczeństwa, również w Polsce, krytykuje walentynki jako przejaw amerykanizacji, obcy rodzinnej kulturze i wypierający tradycje danego kraju. Walentynki są też krytykowane za ich komercyjne i konsumpcjonistyczne nastawienie.

Istniejąca do dziś tradycja wymieniania się kartkami o tematyce walentynkowej przez zakochanych pochodzi z czasów wiktoriańskich. Warto wiedzieć, że również wtedy popularne było wysyłanie sobie dowcipnych lub ironicznych kartek (najczęściej przez samotnych przyjaciół).